Bilindiği üzere kayıt dışı istihdamla mücadele ülkemizin en önemli sorunları arasında yer almaktadır. Kurumumuzca kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında denetimin yanı sıra rehberlik ve bilgilendirme amaçlı faaliyetler yapılmaktadır. Bu kapsamda geçmişte gerçekleştirilen birçok faaliyete ve projeye ek olarak 2021 yılı içerisinde; 2021 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programında sosyal güvenlik bilincini artırmaya ve kayıt dışı istihdamı önlemeye yönelik rehberlik ve bilgilendirme faaliyetlerine, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Düzensiz Göç Strateji Belgesi ve Ulusal Eylem Planı (2021-2025)’nda ise yabancı iş gücüne yönelik farkındalığın artırılması eylemine yer verilmiştir.
Bu kapsamda İl Müdürlüklerimizce gerçekleştirilecek rehberlik ve bilgilendirme faaliyetlerinin planlı ve ülke genelinde standart hale getirilebilmesi amacıyla 19/08/2021 tarih ve 29732262 sayılı Başkanlık Makam Oluru ile “2021 yılı Bilgilendirme ve Rehberlik Programı” oluşturulmuştur. Söz konusu Program kapsamında gerçekleştirilecek rehberlik ve bilgilendirme faaliyetleri, ayrıntılı olarak tüm aşamalarıyla programda ele alınmıştır.
Söz konusu programlar, strateji belgeleri ve eylem planları kapsamında hem sektörlere hem de yerelde tüm meslek örgütleri ile sivil toplum kuruluşlarına özgü özel farkındalık faaliyetlerinin düzenlenmesi, Kurumumuzun tüm taşra teşkilatı birimleri tarafından yerel medya unsurları kullanılarak sosyal güvenlik hak ve yükümlülükleri konusunda kayıt dışı istihdamla mücadelede vatandaş odaklı bir yaklaşımla geniş katılımlı bir iletişim ağının oluşturulması amaçlanmaktadır. Çünkü kayıt dışı istihdama neden olan en önemli etken, çalışanların ve işverenlerin sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan hak ve yükümlülüklerini yeterince bilmemeleri ve sosyal güvenliğin önemi konusunda yeterli bilinç seviyesine sahip olmamalarıdır.
Kayıt dışı çalışma hem çalışana hem işverene hem de kamuya ciddi zararları mevcut olan bir sorundur. Şöyle ki; Çalışanlar açısından emeklilik hakkı, malullük aylığı, ölüm aylığı, işsizlik sigortası hakkı, her türlü sağlık ve izin hakları, ücret ve kıdem tazminatı hakkı gibi haklardan yoksun kalınmasına; onları sigortasız çalıştıran işverenler açısından ise idari para cezaları, yararlanılan teşviklerin, hibe, kredi, vergi indirimi gibi avantajlarının durdurulması, iş kazası durumunda ağır idari ve mali yükümlülükler ile karşılaşma, ölçek ekonomilerinden yararlanılamadığından büyüyememe, işyerinde verimliliğin ve motivasyonun azalmasına neden olmakta, iki kesime verdiği zararların yanı sıra kamuda ise vergi/prim kaybı, emekli/çalışan dengesinin bozulması, primsiz ödemelerin artması, gelir dağılımının bozulması, ekonomide kurumsallaşmanın azalması gibi zararlara yol açmaktadır.
Yukarıda saydığımız zararlardan korunma adına çalışan vatandaşlarımız işe başlamalarının ardından e-devlet üzerinden kimlik numaraları ile sorgulama yaparak, “ALO 170” Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezini arayarak, Telefonun kısa mesaj bölümüne P boşluk TC Kimlik Numarası boşluk Aile Sıra Numarası yazıp 5502’ye bütün operatörlerden kısa mesaj göndererek, il ve ilçelerde bulunan tüm sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine başvurarak sigorta başlangıçlarının yapılıp yapılmadığını kontrol edebilir, şayet sigorta başlangıçları yapılmamış ise yine ALO 170 iletişim merkezi, sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezi ve CİMER yani Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi üzerinden şikayette bulunabilirler.
Kayıt dışılığın önlenmesinde işverenlerin hem işyerine hem de sigortalılara ilişkin yükümlülükleri bulunmaktadır. İşyerine ilişkin yükümlülükler; işyerinin bildirilmesi, belgelerin ibrazı olup sigortalıya ilişkin yükümlülükler ise işe girişin ve işten ayrılışın bildirilmesi, muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin verilmesi, primlerin ödenmesi, iş kazasının, meslek hastalıklarının ve istirahat döneminde işçinin çalışıp çalışmadığının bildirilmesidir. Ayrıca yabancı çalışanlar için çalışma izni almak, ücretleri bankalar aracılığıyla ödemek, yapılan bildirimlerde sahte ve gerçeğe aykırılığın olmaması gibi yükümlülükler de söz konusudur.
İşverenlerin sigortasız işçi çalıştırmamak, SGK’ya verilmesi gereken bilgileri zamanında vermek, primlerini düzenli ve zamanında ödemek, sahte sigortalı bildiriminde bulunmamak gibi temel yükümlülükleri yerine getirmeleri, 5 Puanlık Prim İndirimi, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararlar Uyarınca Uygulanan Sigorta Primi Teşviki, Bölgesel Gelişmişlik Düzeyine Göre Sigortalı İşçi Çalıştıran İşverenlere yönelik Uygulanan Sigorta Prim Teşviki, Yurt Dışına Götüren/Gönderilen Sigortalılar İçin İşverenlere Uygulanan Sigorta Prim Teşviki, Genç, Kadın ve Mesleki Belge Sahibi Olanların İstihdamına Yönelik Teşvik, İşbaşı Eğitim Programını Tamamlayan Sigortalıların İstihdamı Halinde Uygulanan Teşvik, İşsizlik Ödeneği Alanların İstihdamı Halinde Teşvik, Engelli Sigortalı İstihdamına Yönelik Teşvik, Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinde Uygulanan Teşvik, Kültür Yatırımları ve Girişimleri Hakkında Uygulanan Sigorta Prim Teşviki, İlave İstihdam Desteği, Sosyal Hizmetlerden Yararlanan Çocukların İstihdamı Halinde Uygulanan Teşvik, Genç Girişimci Desteği, 4/1-(b) Kapsamındaki Sigortalılara Yönelik 5 Puanlık İndirim, Asgari Ücret Desteği, Tehlikeli sınıfta Yer Alan İşyerlerinde İşsizlik Sigortası İşveren Hissesi Teşviki, İstihdama Dönüş Prim Desteği, Artı İstihdam Prim Desteği, Faaliyetine Ara Verilen Sektörlere Yönelik Teşvik, Sosyal Yardım Alanların İstihdamı Halinde Uygulanan Teşvik, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi gibi sağlanan imkanlardan yararlanma adına çok önemlidir.
Ayrıca İşverenlere yönelik tüm bu teşvik ve desteklerin yanı sıra “Normalleşme Desteği” adı altında Koronavirüs pandemisi süresince kısa çalışma ödeneğinden veya nakdi ücret desteğinden yararlanan sigortalının normal çalışma süresine dönmesi halinde sigortalının çalıştığı özel sektör işyerine 30/6/2021 tarihini geçmemek üzere kısa çalışmanın/nakdi ücret desteğinin sona erdiği tarihi takip eden aydan itibaren altı ay süreyle, kısa çalışma ödeneği/nakdi ücret desteği alınan aylık ortalama gün sayısı kadar, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan işçi ve işveren hissesi primlerinin tamamı tutarında prim desteği sağlanmaktadır.
Kayıt dışı istihdamın önlenmesinin yanı sıra söz konusu Rehberlik ve Bilgilendirme programı kapsamında gerçekleştirilen faaliyetler ile üzerinde durduğumuz bir diğer konu ise “sahte sigortalılık” ve “sahte işyeri” sorunudur. Şöyle ki; Bir işyerinde fiilen çalışmadığı halde sigortalı olarak bildirilen kişiler “sahte sigortalı”, Gerçekte herhangi bir şekilde mal veya hizmet üretilmemekle birlikte, bazı kişileri sigortalı olarak göstermek için kurulmuş paravan işyerleri “sahte işyeri” olarak değerlendirilmektedir
Sahte sigortalı olduğu tespit edilen kişilerin hizmetleri iptal edilmekte, bu kişiler için ödenen primler iade edilmemekte ve SGK tarafından bu sigortalılar için yapılan sağlık harcamaları, ödenekler, gelirler ve aylıklar gibi harcamalar faiziyle birlikte geri alınmakta iken sahte işyeri olduğu belirlenen işyerlerinin ise yaptığı tüm bildirimler iptal edilmekte buradan sigortalı gösterilenlerinde tıpkı sahte sigortalılarda olduğu gibi hizmetleri iptal edilmekte, adlarına yatan primler iade edilmemekte ve SGK tarafından bu sigortalılar için yapılan sağlık harcamaları, ödenekler, gelirler ve aylıklar gibi harcamalar faiziyle birlikte geri alınmaktadır.
News
