Çankırı İl Halk Kütüphanesi sesli kitaplar ile engelleri ortadan kaldırmaya devam ediyor
Çankırı’da Yeni Gün
Çankırı İl Halk Kütüphanesi sesli kitaplarla pandemi sürecinde hizmet vermeye devam ediyor. Sesli kitaplarla görme engellilerin hayatına dokunan Çankırı İl Halk Kütüphanesi arşivleri dinleyicilerini bekliyor. Kütüphanede görme engelliler için hazırlanan DVD şeklinde 200 sesli kitap yer bulunuyor.
Çankırı İl Halk Kütüphanesi Sesli kitap koleksiyonu 2014 yılında T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Çankırı Valiliği ve Çankırı İl Halk Kütüphanesi tarafından ortaklaşa düzenlenen proje ile Çankırı’da bulunan görme engelli vatandaşlara yönelik sesli kitap kütüphanesi hayata geçti.
Çankırı İl Halk Kütüphanesi’nde toplamda 1200 sesli kitap yer alıyor. Bir kitabın tümü okunarak ses kayıt sistemi ile kaydı oluşturuluyor. Okunan kitabı görme engelli vatadaşlar evlerine götürerek dinliyor. Çankırı İl Halk Kütüphanesi tarafından 200 sesli eserin sayısının artırılması için İzmir Milli Kütüphanesi’nden ve Ankara Milli Kütüphanesi’nden de temin edilen binin üzerinde kitap Çankırı’ya getirilerek koleksiyonlar arasına eklendi. Bu bin eser vatandaşların isteklerine göre dijital ortamda sunulmakta. Sesli Kitaplar arasında açık öğretime yönelik ders kitaplarıda bulunuyor. DVD şeklinde 200 dijital ortamda ise 1000 sesli kitap kütüphanede yer alıyor.
Sesli Kitap Nedir ?
Bir kitabın yüksek sesle okunarak ses kaydının yapılmasıyla oluşan kitaplara sesli kitap ya da konuşan kitap denir. Günümüzde yalnız görme engelliler için değil, gören okuyucuların kullanımı amacıyla da sesli kitap üretilmektedir. Avrupa ülkeleri ve Amerika Birleşik Devletleri’nde bir çok kitabın profesyonelce hazırlanmış sesli versiyonu satışa sunulmakta ve kitap severlerce özellikle araba kullanırken, CD çalarlarında dinlemek üzere tercih edilmektedir. Ülkemizde de son yıllarda basılan kitaplardan bazılarının sesli kopyaları hazırlanmakta ve satışa sunulmaktadır. Bununla birlikte konuşan kitaplar, yoğun olarak görme engelliler tarafından kullanılır ve tercih edilir.
Görme engelliler için asıl kitaplar kabartma harflerle basılanlardır. Ancak kabartma baskının yüksek maliyetli ve oldukça güç bir iş olması nedeniyle tüm kitapların bu yöntemle basılması pratik açıdan mümkün değildir. Ülkemizde Braille alfabesini bilen ve kullanan görme engellilerin sayısı ne yazık ki birkaç bini geçmemektedir. Bu durumun çözümü olarak akla gelen ilk yöntem sesli kitap üretimidir. Görmezler için sesli kitap üretimi, çoğunlukla gönüllülerin sesli okumalarının kayda alınması biçiminde gerçekleşmektedir. Dünyada yirminci yüzyılın başlarında görmezler için sesli kitap üretimi başladı. Önce ağır devirli plaklara kayıt yapıldı.Sonra makara bant ve kasetler ortaya çıktı. Şimdi ise bilgisayar teknolojisi kullanılarak ses kaydı dijital ortamda yapılmaktadır. Bilgisayarla gerçekleştirilen ses kaydı, CD’lere aktarılmaktadır. Bu yöntemle bir CD üzerine iyi kalitede 12 saat ses kaydı yapılabilmektedir. Bu kaydın çoğaltılması da birkaç dakikadan fazla sürmemektedir. CD’lerin saklanması ve taşınması da kolaydır. Kopyalama hızının çok yüksek olması bir kütüphanenin benzerinin başka bir yere kurulmasında da çabukluk sağlamaktadır. Görme engelliler için sesli kitap üretimi, bu amaçla özel olarak kurulmuş ses kayıt odalarında yapılmaktadır. Devlet ve il/ilçe kütüphanelerinin görmezler bölümlerinde, üniversitelerde ve bu amaçla özel olarak kurulmuş bazı kurumların bünyesinde, sesli kayıt odaları bulunmaktadır.
Bundan başka, daha amatör koşullarda olmak üzere, bir bilgisayar ve mikrofon yardımıyla her hangi bir gönüllü okuyucu kendi evinde de sesli kitap kaydı yapabilmektedir. Roman, hikaye, araştırma, psikoloji ve felsefe gibi alanlarda kitaplar seslendirilmekte ve görme engelli okurların kullanımına sunulmaktadır. Çocuklar için masal kitapları ve öyküler de okunmaktadır.
Sesli Kitaplar İçin Hangi Formatlar Mevcut?
Ses formatı, bugün piyasadaki birçok çalma cihazına uyacak şekilde çeşitli biçimlerde mevcuttur. Geçmişte bantlar yaygın formatlardı, örneğin kasetler, şu anda MP3 ve diğer dijital varyasyonlar var olmaktadır.
Arabada Sesli Kitabı Dinleyebilir Miyim?
Kesinlikle, bir cihaz müzik çalma yeteneğine sahipse, o zaman büyük olasılıkla ses kitaplarınızı da çalabilmektedir. Hatta geçtiğimiz günlerde bir öğretmenimizin okul servislerinde bu yöntemi kullanmaya başladığını hatta öğrencilerin oldukça dikkatini çektiği haberini okumuştuk. Yani sesli kitaplar çok çeşitli taşınabilir dinleme cihazları ile uyumludur.
Dramatik Sesli Kitap Nedir?
Adından da anlaşılacağı gibi, dramatik sesli kitap, basılmış kitabın, her zamanki kadrosu, müzik ve ses efektleri ile dramatize edilmiş bir halidir.
Kısaltılmış ve Kısaltılmamış Sesli Kitap Nedir?
Bir sesli kitap (veya konuşma kitabı) okunmakta olan bir metnin kaydıdır. Tam metnin bir okuması “kısaltılmamış” olarak kaydedilirken, indirgenmiş bir versiyonun okumaları veya metnin kısaltılması “kısaltılmış” olarak etiketlenir.
Kısaltılmamış sesli kitapta, basılı kitaptan hiçbir şey çıkarılmamış. Ses biçiminde de olsa basılı kitabın içeriğiyle aynı içeriğe sahiptir.
Kısaltılmış bir sesli kitap kısaltılmış ve basılı kitap olarak kelime anlatımı için kesin bir kelime içermeyen bir kitaptır.
Tüm Okuyucular İçin Sesli Kitapların Faydaları
Sesli kitaplar ikinci dil öğrenenler, öğrenme engelli öğrenciler içinde kullanılmaktadır. Pek çok durumda, sesli kitapların bu öğrencilerin edebiyata erişmelerine ve kitapların tadını çıkarmasına yardımcı olma konusunda başarılı oldukları kanıtlanmıştır. Ancak, ortalama, hevesli veya yetenekli okuyucularla yaygın olarak kullanılmamıştır.
▌Tüm öğrenciler için sesli kitapların faydaları;
•Öğrencileri okuma seviyelerinin üstünde kitaplarla tanıştırır
•İyi yorumlayıcı okuma modeli ortaya çıkabilir
•Kitaplarda mizahı vurgulanabilir
•Öğrencilerin başka düşünemeyeceği yeni türler tanıtılabilir
•Yeni kelimeleri veya zor isimleri veya yerelleri tanıtılabilir
•Bilinmeyen lehçe veya aksanlar tanıtılabilir
•Spor etkinlikleri, müzik dersleri veya tatillere giderken birlikte dinleyebilecek ebeveynler ve çocuklar için önemli tartışma konularına olanak sağlanabilir
Çankırı İl Halk Kütüphanesi’nde 300 adet Braille alfabesi (Braille) kabartma kitap koleksiyonu yer alıyor
Sesli kitapların yanı sıra Çankırı İl Halk Kütüphanesi’nde görme engelli vatandaşların yararlanabileceği 300 adette Braille alfabesi (Braille) kabartma kitap koleksiyonuda yer alıyor.
Braille Alfabesi
Yaklaşık olarak 200 yıldan beri kullanılan Braille alfabesi, görme engelli kişiler için icat edilmiş bir alfabedir. İlk defa Fransa’nın başkenti Paris’te kullanıldı. Avrupa ülkelerinden sonra dünya genelinde yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanan Braille alfabesi nedir, nasıl yazılır ve okunur?
Braille alfabesinin kökeni 18. yüzyıla kadar uzanır. Alfabe oluşturulurken Napolyon Bonapart döneminde geliştirilen haberleşme sisteminden esinlenildi.
Braille Alfabesi Nedir?
Görme engelli kişilerin okuyup yazmalarını ve kendi aralarında iletişim kurmalarını sağlayan alfabe, Louis Braille tarafından icat edildi. Bu alfabenin en önemli özelliği hem harflerden hem de sayılardan oluşmasıdır. Harf ve sayıların ikili şema üzerinde yer aldığı Braille Alfabesi, kalıp halinde kullanılan bağlaçlar da yer alıyor. Noktalama işaretlerini de iğne vasıtasıyla yazmak mümkündür.
Braille Alfabesi Nasıl Yazılır ve Okunur?
Braille alfabesinde her nokta bir harfe ya da rakama karşılık gelir. Örneğin A harfi için tek nokta, B harfi içinse alt alta iki nokta kullanılır. Alfabe ilk kez kullanılmaya başlandığında Ş ve Ğ gibi harfler yoktu. Daha sonra alfabeye bu harflere karşılık gelen noktalar da eklendi.
Görme engelli bireylerin okuma – yazma öğrenmesini sağlayan alfabeyi yazmak için kabartma tahtaları ve özel kağıtlar kullanılır. Bu tahta ve kağıt üstündeki kabarık alana işaret parmağı konur. Harfler takip edilerek önce kelimeler sonra cümlenin tamamı okunabilir.
Günümüzde Braille alfabesini yazmak için geliştirilmiş birçok cihaz bulunuyor. Bu cihaz vasıtasıyla harfler kağıt ve tahtalara pratik bir şekilde yazılmaktadır. Bunun öncesinde harflerin iğne ile tek tek kağıda geçirilmesi gerekiyordu.
Braille Alfabesi Özellikleri Hakkında Bilgi
Braille Alfabesi, Charles Barbier tarafından bir haberleşme sisteminin basitleştirilmiş halidir. Bu haberleşme yöntemine eklenen sistem ile birlikte görme engelli bireylerin okuyup yazma öğrenmeleri kolay hale geldi. 1821 yılında icat edilen Braille Alfabesi, 20. yüzyıldan sonra dünya genelinde yaygın olarak kullanılmaya başlandı. O tarihten bu yana binlerce görme engelli Braille alfabesini kullanarak okuma yazma öğrendi.
Kabartma yazı olarak da bilinen alfabe yaklaşık 2 – 3 ayda öğreniliyor. Özel eğitim kurumlarında ve enstitülerde öğretilen Braille Alfabesi için özel olarak üretilmiş eğitim setleri de mevcut. Bu setlerin içerisinde kabartma yazı tahtasının yanı sıra sesli kitaplar da yer alıyor.
2010 yılından sonra laptop ve tablet üzerinden Braille alfabesini çevirmeye yarayan özel sistemler geliştirildi. Dünya genelinde büyük ilgi gören bu sistemler hem alfabenin daha kısa sürede öğrenilmesini hem de çok daha kolay öğrenilmesini sağlıyor.
Haber: Burak Kaya
News
